İnsan yaşamaya başladıktan sonra, verdiği kararları geriye dönük sorgulamaya başladığında, öncesinde yanlış kararlar verdiğini görmeye başlıyor. Bunun sebebi aslında geçmişte yanlış düşünüyor olması değil, o anki tecrübe ile o anki verilerle doğru kararı verdiğini düşünmesidir. Sonrasında daha farklı tecrübelerle, beyinde gelişen yeni filtrelerle birlikte geçmişteki kararlar sorgulandığında “şimdiki aklım olsa” moduna geçiş yapıyoruz. Bunun adına bireysel tecrübe diyebiliriz.
İnsan hata yapabilen bir varlık. Tek sorun hata yaptıktan sonra hatayı “HATA” olarak kabul edip düzeltme çabasında olmasına girebiliyor olması. Hatayı fark etmek büyük bir erdem olduğu gibi, hatayı fark etmeyi sağlayan insanlar da aslında erdemli insanlardır. Bizde her ne kadar “açık arayan” insan olarak tanımlansa da. Bu erdemli insanların yaptığı işin adına da, bireysel uyanış diyebiliriz.
Devlet kurumlarının bazılarının içyapısını biliyorum, yönetenleri tanıyorum. Tanıdığım insanların verdiği kararların, niyetin çok iyi olduğunu bildiğim halde, sonuçların her seferinde kötüye gittiğini izleyebiliyorum. Bir devlet kurumunu yönetirken o canlı organizmanın sıkıntılarını, darboğazlarını bilmeden karar vermek, rotasız yelkenliden çok da farklı olmuyor. Burada gündeme gelen 2 konu var. Kurumsal tecrübe ve kurumsal uyanış.
İnsanlar hayatlarının sonuna kadar aynı kalbi, aynı beyni taşırken, tüm tecrübeleri ve yaşadığı tüm hisleri kendi bünyesinde toparlayabiliyor. Dolayısıyla giderek verdiği kararlarda da doğruyu yakalama olasılığı o derece artıyor. Peki, bu mantıkla baktığımızda, on yıllardır, yüz yıllardır süregelen canlı organizmalar olan devlet kurumlarının artık çok daha iyi kararlar vermesi gerekmiyor mu? Kurumları yöneten kişilerin tecrübelerine mi bağlı sadece kurumun geleceği? Maalesef şu an öyle.
Kurumsal hafıza, kurumsal tecrübe ve kurumsal uyanış kavramlarının devlet kurumlarına kazandırılması gerekiyor. Bir yönetici hata yaptığı zaman, kurumsal uyanış veya adı her ne olacaksa o kapsamda projeye başlangıç şartlarını, yönetim şeklini ve sonuçlarını yazıp bırakıyor mu? Kendinden sonra gelecek birisinin aynı projeyi tekrar aynı şartlarda denemesini engelleyecek bir oto kontrol mekanizmasının geliştirilmesi gerekmiyor mu?
Başarılı olan projelerde, başarıya giden yolu anlatan raporların oluşturulması, tekrar denenecek projelerde başarılı olmuş yollardan geçilmesi kurumlarımızın başarılı proje oranının artmasını sağlamaz mı?
Geldik, görevden alınana kadar önümüze gelen sorunları çözelim, gereksiz yere sistem değiştirmeye bir şeyler üretmeye çalışmayalım bakış açısından kurtulmanın en önemli yollarından bir tanesi, geçmiş tecrübeleri görebilmek değil mi?
Şu an Cumhurbaşkanlığı bünyesinde tüm devlet kurumlarının toplanıyor olması sevindirici bir gelişme olmakla birlikte, kurum kültürünün ve kurumsal hafızanın oluşturulması da millet olarak bizi çok daha sevindirecektir.
Kontrol Mekanizması nedir? Niye gereklidir? Karar aldık yetmiyor mu?
Ankara’da toplantı odasında alınan kararların altına imzamı atarım, kesinlikle doğru veriler üzerinden doğru kararlar verilmiştir. Ama uygulama aşamasında o kararın nasıl uygulandığını denetlemeden doğru yola ulaşmasını beklemek, ciddi bir akıl tutulmasıdır.
Türkiye’nin en büyük sorunlarından birisi olan Eğitim konusunda ne kadar denetleme mekanizması var? Denetleyen mekanizmaları denetleyen mekanizmalar ne kadar etkin çalışıyor?
Ankara’da madenlerin denetlenmesine gerek olduğunu söyleyen veriler sonrasında toplantı odalarında, “O zaman bu madenleri denetleyelim!” kararı çıkıyor. Kurum denetçi alımına gidiyor, bir çok denetçi alınıyor. Madenlere gönderiliyor ve madenler konusu toplantıların gündeminden çıkartılıyor. Çünkü denetçi aldık, denetleyecek ve konu bitecek.
O denetçinin madene gidip gitmediğini denetleyen mekanizma var mı? Yok.
O denetçinin madene girip girmediğini denetleyecek mekanizma var mı? Yok.
O denetçinin güzel yemeklerle ağırlanıp, denetledim deyip dönmeyeceğinin kontrolü? Yok.
O denetçinin rüşvet alıp bir şeyleri görmezden geleceğinin teminatı? Yok.
Velhasıl, her ne kadar denetlesin diye personel alsak da, doğru çalışmayı yapmadığımız sürece istediğimiz sonuca hiçbir şekilde ulaşamıyoruz. Genel sıkıntımız da bu!
Onlarca personel istihdamı, ulaşımı vs. devlet bünyesinden karşılanırken devletin “acziyete” düşmesine sebep olan maden kazaları yaşamadık mı? Soma’da 301 madencimizi kaybettiğimiz maden denetlenmemiş miydi? Peki “denetim” denetlenmiş miydi? Hayır..
Peki, yakın zamanda Çorlu’da yaşanan tren kazası neden oldu? Firmaya ihale verdik ve tren yolu yapıldı, iş listemizden silip geçtik mi onu? Firmayı kim denetledi? Yağan yağmurlar sonrasında denetimler yapılmadığı için 25 vatandaşımızı kaybettik.
Daha yakına gelelim, Ankara’da YHT ile kontrol treninin kafa kafaya çarpışıp 9 vatandaşımızı kaybettiğimiz kazada, makasçının “değiştirmeyi unuttum galiba” ifadesi sadece beni mi yaraladı? Bunu denetleyen bir mekanizma yok mu? Dijital veya hard olarak? Yok dimi?
Soğan fiyatları arttı haberi sonrasında Ankara’da toplantı masalarında kararlar alınıyor, şu şekilde engellenecek denilen yöntem işe yarıyor mu? Evet. Ama 999 önlemden sadece 1 tanesinin alındığını, vatandaşın yine ezildiğini, bu kararların doğru sonuca varıp varmadığını denetlemeyip görmemek, doğru sonuca ulaşmayı her zaman engelliyor.
Kamu kurumlarında her zaman dönen/döndüğü iddia edilen rüşvet konusuyla alakalı denetleme mekanizması kurmak zor mu? Yolsuzluk ihbarı yapmayı kolaylaştırıp, ihbar gelen yere bir kamu personelini rüşvet teklifi için gönderip, herhangi bir delil elde edildiğinde de onu rezil rüsva edecek bir yapı kurmak çok mu zor?
Türkiye her ne kadar güzel şeyler yapmak için “Ankara’daki toplantı odalarında” kararlar alsa da, sahada birbirini de denetleyecek bir denetim mekanizması kurulmadığı sürece alınan kararlar sadece uygulayıcıların bireysel gayretleri ile hayata geçecek veya geçmeye çalışacak.
Önemli olan bir karar almak değil, o kararı “sonuna kadar” uygulayabilmektir.
